Kuzey Yıldızı Ambulasyon Değerlendirmesi (NSAA), 5 yaş ve üzeri ambulatuar Duchenne Musküler Distrofisi (DMD) olan çocukların ambulasyonunu değerlendirmek için kullanılan temel klinik değerlendirme araçlarından biridir. NSAA, DMD'li çocuklar için yüksek geçerliliğe ve güvenilirliğe sahip fonksiyonel bir skala olarak kabul edilmektedir. Bu skala, sırtüstü yatma pozisyonundan koşma aşamasına kadar ambulasyonun her seviyesini değerlendiren 17 bölümden oluşur, bu yönüyle DMD için uygun bir değerlendirme aracı olarak geçerliliğini kanıtlamıştır.
Her bölüm, 0 ile 2 arasında puanlanmakta olup, toplam skor 0 ile 34 arasında değişmektedir. Ayrıca, skala performansı değerlendiren Gowers ve 10 metre koşma bölümlerini de içermektedir. NSAA’nin bazı maddeleri çıkarılarak 3 yaş ve üzeri DMD’li çocuklar için kullanılabilen revize bir versiyonu da geliştirilmiştir. Bu yönüyle, skala hem kapsamlı bir değerlendirme sağlar hem de farklı yaş grupları için adapte edilebilir özellikler taşır.
Kuzey Yıldızı Ambulasyon Değerlendirme Skalası (NSAA) ile yapılan değerlendirmede, her bir görev için puanlama aşağıdaki şekilde yapılır:
- 0 Puan: Görev yapılamaz.
- 1 Puan: Görev yardımla veya kısmen yapılır.
- 2 Puan: Görev bağımsız olarak yapılır.
Kuzey Yıldızı Ambulasyon Değerlendirme Skalası (NSAA) toplamda 17 maddeden oluşur ve her biri belirli motor görevleri değerlendirmektedir. İşte tüm maddelerin ayrıntılı değerlendirme kriterleri:
1. Oturma pozisyonundan ayağa kalkma
- 0: Yardım almadan kalkamaz.
- 1: Yardımla veya kısmen kalkar.
- 2: Bağımsız olarak kalkar.
2. Ayakta durma (10 saniye)
- 0: Yardım almadan duramaz.
- 1: Yardım almadan durur ama dengesizdir.
- 2: Bağımsız olarak durur.
3. Yürüme (10 adım)
- 0: Yürüyemez.
- 1: Yardımla veya kısmen yürür.
- 2: Bağımsız olarak yürür.
4. Koşma
- 0: Koşamaz.
- 1: Yavaş veya yardımla koşar.
- 2: Bağımsız olarak koşar.
5. Merdiven çıkma (4 basamak)
- 0: Çıkamaz.
- 1: Yardımla veya kısmen çıkar.
- 2: Bağımsız olarak çıkar.
6. Merdiven inme (4 basamak)
- 0: İnemez.
- 1: Yardımla veya kısmen iner.
- 2: Bağımsız olarak iner.
7. Ayakta dururken topukların üzerinde durma
- 0: Duramaz.
- 1: Kısmen durur.
- 2: Bağımsız olarak durur.
8. Ayakta dururken parmak uçlarında durma
- 0: Duramaz.
- 1: Kısmen durur.
- 2: Bağımsız olarak durur.
9. Yattığı yerden oturur pozisyona geçme
- 0: Geçemez.
- 1: Yardımla veya kısmen geçer.
- 2: Bağımsız olarak geçer.
10. Yattığı yerden kollarını başının üstünde kaldırma
- 0: Kaldıramaz.
- 1: Kısmen kaldırır.
- 2: Bağımsız olarak kaldırır.
11. Yattığı yerden yan dönme
- 0: Dönemez.
- 1: Yardımla veya kısmen döner.
- 2: Bağımsız olarak döner.
12. Otururken kollarını kaldırma
- 0: Kaldıramaz.
- 1: Kısmen kaldırır.
- 2: Bağımsız olarak kaldırır.
13. Dizleri bükmeden yerden bir nesne alma
- 0: Alamaz.
- 1: Yardımla veya kısmen alır.
- 2: Bağımsız olarak alır.
14. Ayakta dururken bir ayağını yerden kaldırma (5 saniye)
- 0: Kaldıramaz.
- 1: Kısmen kaldırır.
- 2: Bağımsız olarak kaldırır.
15. Ayağını arkaya kaldırarak topuğuna dokunma
- 0: Yapamaz.
- 1: Kısmen yapar.
- 2: Bağımsız olarak yapar.
16. Ellerini dizlerinin üzerine koyup eğilme ve doğrulma (Gower işareti)
- 0: Yapamaz.
- 1: Kısmen yapar.
- 2: Bağımsız olarak yapar.
17. Oturur pozisyondan kollarını kullanarak ayağa kalkma (Gower's Maneuver)
- 0: Yapamaz.
- 1: Kısmen yapar.
- 2: Bağımsız olarak yapar.
Puanlama Süreci
- Her Görev İçin Puanlama: Her bir görev, yukarıdaki kriterlere göre değerlendirilir ve puanlanır.
- Toplam Puan Hesaplama: Tüm görevlerden alınan puanlar toplanır. NSAA, 17 görevden oluştuğu için maksimum toplam puan 34'tür.
- Sonuçların Değerlendirilmesi: Toplam puan, hastanın genel motor fonksiyonlarını yansıtır. Daha yüksek puanlar, daha iyi motor fonksiyonlarına işaret eder.
Puanların Yorumlanması
- Yüksek Puanlar (27-34): Hastanın motor fonksiyonlarının iyi durumda olduğunu ve bağımsız olarak birçok günlük yaşam aktivitesini gerçekleştirebildiğini gösterir.
- Orta Puanlar (14-26): Hastanın motor fonksiyonlarında bazı zorluklar yaşadığını, ancak hala birçok görevi yardımsız veya az yardımla yapabildiğini gösterir.
- Düşük Puanlar (0-13): Hastanın motor fonksiyonlarının ciddi şekilde etkilenmiş olduğunu ve çoğu görevi yapmada zorlandığını gösterir.
Örnek Puanlama
- Oturma pozisyonundan ayağa kalkma: Hastanın bu görevi bağımsız olarak yapabildiği gözlemlendi, bu yüzden 2 puan aldı.
- Ayakta durma (10 saniye): Hastanın bu görevi yardımla yapabildiği gözlemlendi, bu yüzden 1 puan aldı.
- Yürüme (10 adım): Hastanın bu görevi yapamadığı gözlemlendi, bu yüzden 0 puan aldı.
Bu şekilde her bir görev için puanlama yapılır ve sonunda tüm puanlar toplanarak toplam NSAA puanı elde edilir. Bu toplam puan, hastanın mevcut motor fonksiyonları hakkında genel bir değerlendirme sağlar ve tedavi sürecinde ilerlemeyi izlemek için kullanılabilir.
Kuzey Yıldızı Ambulasyon Değerlendirme Skalası (NSAA), genellikle 4 yaş ve üzerindeki Duchenne Musküler Distrofi (DMD) hastaları için uygundur. Bunun nedeni, bu yaş grubundaki çocukların ölçek üzerindeki görevleri anlayabilmesi ve gerçekleştirebilmesi için yeterli motor gelişime sahip olmalarıdır.
NSAA'nın Kullanım Yaşı
- Minimum Yaş: 4 yaş
- Maksimum Yaş: NSAA, yürüyebilen DMD hastalarının değerlendirilmesi için tasarlanmıştır, bu nedenle yaş sınırı yoktur. Ancak, yaş ilerledikçe ve hastalık ilerledikçe bazı hastalar yürüyemez hale gelebilir, bu durumda NSAA değerlendirmesi geçerliliğini yitirebilir.
Değerlendirmenin Uygulanması
- 4-7 Yaş Arası: Bu yaş grubunda çocuklar, genellikle motor becerilerini geliştirme aşamasındadırlar ve NSAA, bu gelişimi izlemek için kullanışlıdır.
- 8 Yaş ve Üzeri: Bu yaş grubunda çocuklar, motor fonksiyonlarında daha belirgin değişiklikler gösterebilir ve NSAA, hastalığın ilerleyişini ve tedaviye verilen yanıtı izlemek için kritik bir araçtır.
NSAA'nın Önemi
- Erken Tanı ve İzleme: 4 yaşından itibaren düzenli olarak yapılan NSAA değerlendirmeleri, DMD'nin ilerlemesini ve tedaviye verilen yanıtı izlemek için önemlidir.
- Tedavi Etkinliğini Değerlendirme: NSAA, klinik denemelerde ve tedavi sürecinde kullanılan tedavi yöntemlerinin etkinliğini değerlendirmek için yaygın olarak kullanılır.
NSAA, hastaların motor fonksiyonlarını kapsamlı bir şekilde değerlendiren ve izleyen önemli bir araçtır. Bu nedenle, 4 yaşından itibaren uygulanmaya başlanması önerilir.
Bu içerik DMD DAYANIŞMA PLATFORMU tarafından hazırlanmıştır.